Unha merendola desconcertante (por Paula Cespón Abuín)

O pasado 18 de xaneiro no auditorio de Rianxo, presentaron a obra “Merendola Desconcertante”. Durante unha hora, catro mulleres coñecidas como daBiselas, Sabela Galgán, Bea Rodríguez, Carlota Salgado e Valeria González, un conxunto de mozas que estiveron un tempo no conservatorio de música especializándose no instrumento que soou durante toda a obra, a frauta traveseira; permitíronnos desfrutar dunha obra dramática diferente ás demais, unha fusión de literatura e música. Ademais de presentar ilutracións e a colaboración de Merchi Pimentel e Francisco Gómez, actriz e actor do teatro Airiños.

A obra teatral comeza sendo unha merenda, hai unha mesa cun mantel, ademais dunhas copas de viño e unha cesta de froita. Pero despois de cinco minutos a merendola pasou a ser un concerto, máis un homenaxe a Castelao, concretamente á súa carreira literaria.

A primeira parte da obra fai referencia aos eucaliptos, a especie invasora, e a medida que unha das integrantes ía numerando e explicando os pasos que había que realizar ata acabar con ela, as demais frautistas creaban un ritmo co que seguía a historia. Nesta parte da obra, acabaron afirmando que a “Xente rodeada de tanto cemento e cristal que non se lembra da terra que temos debaixo”, algo que fai reflexionar sobre a actualidade, onde as antigas paisaxes van desaparecendo e pérdese o esencial da nosa terra.

A seguinte parte xira arredor do conto “O Inglés” pertencente a “Retrincos”, que foi publicado en 1914. Aborda o patriotismo dun xeito menos cómico e máis serio. Logo pasaron á terceira historia. Esta trataba a trama amorosa dunha laranxa e unha mazá. A continuación participaron a colaboradora e colaborador do teatro Airiños, representando a obra “As vellas non deben namorarse”. Todo acompañado sempre de música que encaixaba co ambiente da situación que se estaba desenvolvendo.

Finalmente, os últimos dez minutos foron dedicados a interpretar tres cancións facendo referencia ás “Novas Miúdas” que aparecían no xornal que entregaban ao entrar no auditorio. A primeira era a melodía da Panteira Rosa, que nada máis empezar a soar xerou emocións no público por ser un ritmo moi coñecido. A seguinte aludía a unha boxeadora, Jéssica Chávez, abatida por unha pulpeira do Carballiño; polo que imitaron a melodía que soa antes de cada pelexa. E na última nova necesitábase a unha ou un bombardista; polo que un home subiu ao escenario e tocou, xunto con elas, a última canción.

A obra foi diferente, mesmo desconcertante por inesperada, ao empregar instrumentos para representar as diferentes situacións, pois iso marcou unha diferenciación coas obras teatrais ás que o público está afeito. Seguramente para as rianxeiras e rianxeiros que asistiron ao espectáculo a parte máis emotiva protagonizouna o grupo Airiños. Peo a escena máis divertida de toda a obra foi a transformación dos vellos de Castelao nunha vella namorada dun mozo. Pola contra, a parte máis seria foi a do “O inglés ”. 

Realmente, non hai un mellor título para esta obra, “Unha merendola desconcertante", porque unha vez as mulleres se erguer das súas cadeiras comeza un espectáculo que ninguén espera.

É o galego unha lingua normalizada nos medios de comunicación? (por Julián Martínez Suárez)

 

O ser humano é o único ser que tropeza dúas veces coa mesma pedra, que non toma conciencia dos seus erros. No ano 1886 o xornal “El Heraldo Gallego” reclamou a necesidade de ter máis prensa en galego, para normalizar a súa situación. Un século despois, no 1983 apróbase a Lei de Normalización Lingüística, co fin de mellorar a situación do galego en sociedade. Cincuenta anos despois os avances foron escasos.

Como é ben coñecido, a travesía do galego ao longo dos séculos tivo momentos de esplendor, pero na súa foron treboentos, cunha gran represión exercida contra o idioma e os seus falantes. Pois ben, coa Constitución do ano 1978 protexeuse e defendeuse o emprego do galego despois da ditadura, o cal foi aínda máis fortalecido co Estatuto de Autonomía do 1981 ao ser declarado lingua propia. Críase que con isto acabaríanse os problemas do pasado, como os prexuízos e a diglosia, mais seguen pasando. Nisto xogan un papel clave os medios de comunicación, e os que están escritos en galego xogan en segunda (ou terceira) división.

Chomsky deu unha definición ideal sobre a función dos medios de comunicación. Esta é transmitir mensaxes á sociedade, incluíndo códigos e valores de comportamento (estereotipos) co fin de crear unha sociedade ideoloxicamente idéntica, a cal é máis sinxela de controlar. Cabe destacar que o xornalismo, o labor comunicativo en xeral nunca pode ser obxectivo, depende da ideoloxía de quen informa e de quen lles paga, o cal pode causar a fabricación ou a ocultación de verdades e interpretacións vantaxistas de estatísticas.

Pois ben, como a situación do galego históricamente foi inferior ao castelán, os medios contribuíron a alimentar os prexuízos e consolidar a inferioridade do galego. O máis problemático disto foi a incapacidade de resposta por parte de Galicia, pois a súa voz non era escoitada. A difusión destas ideas evolucionou cos avances das tecnoloxías: os xornais, a radio, a televisión e hoxe en día as redes sociais, o cal facilitou este suceso. Estas van dirixidas maioritariamente aos máis novos, sinxelos de manipular. Vese que a estratexia ten éxito, pois é este grupo de idade o que abandona o galego máis habitualmente, por culpa da revolución que causou Internet. Nunha estatística do IGE deste ano revelouse que só o 3% dos galegofalantes enquisados navegan maioritariamente en galego, mentres o 70% cambia de idioma nas redes.

Outro feito asociado é a falta de presenza do galego nos medios de comunicación. Os xornais máis recoñecidos do noso territorio, La Voz de Galicia e o Faro de Vigo, son en castelán. Só hai un xornal que publica diariamente en galego: Nós Diario. No ámbito da televisión e a radio destaca a CRTVG, pero é pública, pagada polo pobo. A falta de iniciativa privada tamén é algo negativo. O idioma propio de Galicia non capta a atención de capitais foráneos, o cal leva a reflexionar sobre se as accións políticas levadas a cabo son as correctas. Na sociedade capitalista que domina o mundo occidental o diñeiro é imprescindíbel. Esa é unha das causas que fai que o galego non goce de prensa de seu. Hai medios (máis de 140) mais a falta de investimentos réstalles visibilidade. Cabe recordar novamente o suceso denunciado por “El Heraldo Gallego” no 1876. Palabras que novamente caen no esquecemento.

Con todo isto vese que se precisan medios de comunicación en galego, xa que contribúen á normalización lingüística e acabar coa diglosia. Cómpre tomar medidas dende as institucións de poder para dar visibilidade á lingua e demostrar que é válida para todo tipo de ámbitos.

A voz de Galicia non é en castelán, é en galego.