Un dos interrogantes
máis antigos da filosofía é a procura da verdade tras as
aparencias, tendo en conta que dita verdade exista. Pero, máis aló
de atopar resposta a este interrogante dentro do ámbito filosófico,
atopar a esencia oculta, chegar á verdade universal segue sendo un
dos obxectivos máis importantes dentro dunha sociedade, tanto no
marco político (discutir cal é o mellor xeito de goberno, por
exemplo) coma no interese e curiosidade individual (crer en Deus,
elixir un estilo de vida...); así como un gran interese dentro da
gran industria dos medios de comunicación (cada xornal vende a mesma
noticia dun xeito totalmente diferente, cada canle televisiva
pertence a unha determinada ideoloxía política...).
Mais, que é a verdade
universal? Poderíamos dicir que existe unha verdade única e
absoluta que explique cada cuestión tendo en conta que existen
argumentos dabondo que xustifiquen ou apoien calquera idea, así coma
argumentos en contra? Isto é moi sinxelo visto cun exemplo: Podemos
xulgar como totalmente culpable a un asasino se realmente temos en
conta todos os factores que o levaron a tal crime (un tumor no
hipotálamo, esquizofrenia, fortes traumas...)? Mais, a pesar de ter
todos eses factores en conta, poderiamos xulgalo como totalmente
inocente? Ao igual que a culpabilidade dun asasino, todas as verdades
son relativas e dependen estritamente da información que se escolla
(ou á que se poda acceder). Tamén se debe ter en conta que a
información que sexamos capaces de ver e o punto de vista co que se
tente elaborar esa verdade irá ligado aos nosos prexuízos
(consciente ou inconscientemente) xa que non estamos á marxe da
sociedade que nos rodea nin á marxe das nosas propias circunstancias
persoais. Chegado a este punto, podemos afirmar que a verdade existe
e que non se trata dunha verdade multiperspectivista e cambiante
ligada a cada individuo?
Explicado o interrogante
teórico e práctico da esencia e argumentada a inexistencia da
verdade universal, propiamente dita, toca preguntarnos que cabida ten
o pensamento crítico na sociedade sendo conscientes de que non
chegaremos a ningunha certeza absoluta. Para dar resposta a esta nova
cuestión, é suficiente con imaxinar unha sociedade sen
ceibepensadoras/es. Imaxinar unha realidade sen a rebelión do pobo
ante os seus opresores, unha sociedade tiránica atestada de vítimas
inconscientes da súa situación. Un mundo sen a Revolución
Francesa, sen as revolucións obreiras, sen folgas, sen Rosa Parks,
sen Darwiin, sen Rosalía, sen filósofos, sen animalistas, sen
feministas. Un mundo sen xente que pensa por si mesma e defende as
súas ideas para cambiar o mundo. Esa é a gran importancia do
pensamento crítico, dos pensadores críticos, a loita por mellorar
o mundo tendo en conta a necesidade de cambio.
Mais, non só a loita
por cambiar o noso mundo é a única razón de ser do pensamento
crítico, dende logo que non. Unha das máis importantes razóns para
tentarmos descubrir a nosa propia verdade é o feito de ser nosa. A
enorme satisfacción de crearnos a nós mesmos. Chegar a pensar, a
vivir, a opinar, a esixir, a rexeitar e a namorarnos do que nós
queremos e que ninguén nos impuxo. O peso e ao mesmo tempo a
liberación de sermos os responsables de nós mesmos. Ese é o
obxectivo do pensamento crítico, chegar á verdade pola propia labor
de investigación, xa sexan erros ou acertos. Non vivir na verdade
dun libro de texto, dun mestre, da familia, dos medios ou da
tradición sen preguntarnos nada. Senón chegarmos a baixar os nosos
'porqués' ao mundo real dende as elites culturais que adoutrinan no
pensamento binario, convertendo a sociedade nunha CPU, a cal só
distingue entre verdadeiro e falso e só admite unha única
realidade. Non aprendemos historia dende o bando gañador? Algo tan
multiperspectivista coma a historia, con tantas realidades dende
distintos puntos de vista dos cales só se ten en conta un, a
realidade do bando gañador. Elite, cuxo obxectivo principal é o
depreciación e o exterminio do criterio propio, dende o mero feito
de dicir que é ou que non é arte (extirpando calquera fenda de
sentimento) ata cambiar o ensino 'libre e liberador' por ensino
'orientado ao futuro', cambiar o cultivarse a un mesmo por adestrar a
unha peza máis da cadea de montaxe.
Durante a Revolución
Industrial as condicións obreiras eran infrahumanas, polo que Carl
Marx desenrolou unha ideoloxía cuxo obxectivo era cambiar
radicalmente aquela realidade, o Comunismo. O maior problema que
detectaba Marx nas nefastas condicións dos traballadores era á
alienación, é dicir, que perderan unha vida ''humana'': non vían a
luz do sol case en días, non vían o resultado directo do seu
esforzo (como si vía un campesiño na colleita ou un artesán ao
rematar un produto), a depreciación da vida dos obreiros así como a
da súa opinión. Mais, foi a personalidade revolucionaria de Marx a
que tentou solucionar este gran problema social, foi a súa
capacidade de pensamento crítico a que tentou combater a alienación
da sociedade e, a día de hoxe, son cada xeito de pensar único, a
loita de cada individuo por facer desta sociedade unha sociedade máis
xusta, a existencia da liberdade de expresión grazas a todas as
ceibepensadoras/es que nos preceden fai que teñamos unha sociedade
chea de opinións e perspectivas distintas, con todas os contrastes
de distintas perspectivas que isto leva consigo; un pensamento
crítico cuxo obxectivo é manternos humanos ata na sociedade
mecanicista na que vivimos, un pensamento crítico que é o único
antídoto á alienación da sociedade.
